donderdag 31 maart 2016

Zeeduivel (Lophius piscatorius)




De zeeduivel heeft een plat, dof bruingroen lichaam, dat zich eensklaps in de staart versmalt. 
De vis kan een lengte bereiken van 200 centimeter, een gewicht tot 40 kg en kan maximaal 24 jaar oud worden. 
De bek is bovenstandig. 
Er zijn twee rugvinnen (acht stekels en 11-12 vinstralen) en een aarsvin met negen vinstralen. De rugvin draagt een vlezig lokaas, dat boven de bek hangt.



Het dieet van de vis bestaat hoofdzakelijk uit macrofauna en vis, die hij door zijn open kaken naar binnen zuigt. 
Doordat hij op de bodem ligt is hij met zijn gemarmerde tekening bijna niet te onderscheiden van zijn ondergrond en dus nagenoeg onzichtbaar voor zijn prooien.

woensdag 30 maart 2016

Amerikaanse lepelsteur (Polyodon spathula)


De huid is blauwgrijs en onbeschubd. 
Hij kan 200 cm lang worden en meer dan 80 kilogram wegen. 
De hoogst geregistreerde leeftijd is 55 jaar. 
Zijn naam dankt hij aan zijn grote afgeplatte neus.



Hij voedt zich voornamelijk met plankton, wat hij vangt door met zijn bek wijd open vlak onder het wateroppervlak te zwemmen. 
Het voedsel wordt als het ware uit het water gefilterd.



De lepelsteur komt voor in het bekken van Mississippi en in de Grote Meren van Noord-Amerika.
De lepelsteur is voor de visserij van aanzienlijk commercieel belang. 
De soort kan worden bezichtigd in sommige openbare aquaria.
Voor de mens is de lepelsteur potentieel schadelijk.

dinsdag 29 maart 2016

Maanvis (Mola mola)


De maanvis of klompvis (Mola mola) is de zwaarste bekende beenvis. 
Een volwassen dier weegt gemiddeld 1 ton, en is 1,8 meter groot, maar er zijn ook exemplaren bekend die 2300 kilogram wogen en 4 meter hoog waren bij de vinnen. 
De maanvis leeft in alle grote oceanen waar het klimaat gematigd tot tropisch is. De noordelijkste plaats waar ooit een maanvis is aangetroffen zijn de wateren rond Alaska.



De maanvis leeft van kwallen, plankton en kleine visjes. 
Door zijn grootte en zijn taaie huid heeft hij weinig natuurlijke vijanden. 
Vaak worden deze dieren opgemerkt wanneer ze bijna bewegingsloos op hun zij aan de oppervlakte liggen. 
Daaraan hebben ze de Engelstalige naam sunfish te danken.
Een vrouwtje kan tot 300 miljoen eitjes in een legsel afzetten, wat geldt als record voor een gewerveld dier.

Vaak worden deze dieren opgemerkt wanneer ze bijna bewegingsloos op hun zij aan de oppervlakte liggen. 
Voor dat gedrag bestaan meerdere verklaringen. 
De eerste is dat ze zich op die manier door meeuwen en andere zeevogels van parasieten laten ontdoen. 



Dat wordt ook daadwerkelijk waargenomen. 
De andere is dat ze dit doen om hun temperatuur te laten stijgen. 
Bij het jagen op neteldieren in koud water op dieptes van 50 tot 200 meter komt hij zo nu en dan naar het wateroppervlak. 
Daarbij is vastgesteld dat de lichaamstemperatuur inderdaad beduidend oploopt.
Dankzij hun grote lijf zijn ze in staat de opgedane warmte relatief lang vast te houden.

woensdag 23 maart 2016

Terreur




Eén klap
Grote angst
Een vreselijk gegil
Dat is wat de terrorist wil
Eén klap
Boosheid en verdriet
Iedereen bang
Terreur duurt al gauw te lang
Eén klap
Iedereen wakker geschud
Waar eenheid verschijnt
En uiteindelijk terreur verdwijnt

Sterrenkijkers (Uranoscopidae)



Sterrenkijkers (Uranoscopidae) zijn een familie van straalvinnige vissen uit de orde van baarsachtigen (Perciformes).
De sterrenkijkers jagen op prooi door zich in te graven en te wachten tot een prooidier passeert. 
De prooi wordt dan binnen 60 milliseconden opgeslokt.



dinsdag 22 maart 2016

Semicossyphus reticulatus




Semicossyphus reticulatus is een straalvinnige vissensoort uit de familie van lipvissen (Labridae). 
De wetenschappelijke naam van de soort is voor het eerst geldig gepubliceerd in 1839 door Valenciennes.



Koffervis (Ostraciidae)




De koffervissen (Ostraciidae) zijn een familie van vissen uit de orde kogelvisachtigen, nauw verwant aan de kogelvissen (Tetraodontidae) en de vijlvissen (Monacanthidae). 
De vissen zijn eetbaar en worden soms geroosterd.



Koffervissen zijn over het algemeen nogal hoekig van vorm. 
Bijzonder kenmerk is dat ze geen buikvinnen hebben. 
Ze bezitten een pantser van, bij volwassen dieren met elkaar vergroeide, zeshoekige beenplaten, dat fungeert als een sterke beschermende doos. 
Mond, ogen, kieuwen, vinnen en staart steken door openingen in het pantser naar buiten. 
De rugvin en de anaalvin zijn ver naar achteren geplaatst, en staan daardoor vlak boven en onder de staartvin. 
De gepantserde huid maakt het lichaam van deze vissen nogal star. 
In tegenstelling tot de meeste andere vissen, zwemmen koffervissen dan ook vooral met hun vinnen. 
Net als de kogelvissen zijn sommige koffervissen in staat om bij gevaar een sterk giftige vloeistof af te scheiden.

maandag 21 maart 2016

Kogelvis (Tetraodontidae)




Kogelvissen (Tetraodontidae) zijn een familie van beenvissen, uit de orde der kogelvisachtigen die in tropische en subtropische wateren in de Atlantische, Indische en Grote Oceaan voorkomen. 
In Japan gelden ze als een lekkernij. 
Bij gevaar maken de vissen zich bolrond door water op te zuigen, waardoor ze een aantal malen groter worden dan normaal. 
Ook de verwante egelvissen, die daarnaast ook nog stekels hebben, doen dit. 
Enkele bekende soorten zijn Fugu rubripes en Tetraodon nigroviridis.



De kogelvis is erg giftig door de aanwezigheid van tetrodotoxine, een verlammend neurotoxine. 
De vis ontleent dit vergif aan een symbiotische bacterie en accumuleert het in een aantal organen en in de huid. 
Om die reden is de handel in en het serveren van kogelvis in Nederland bij de wet verboden. 
Het eten van kogelvis is in Japan nog steeds populair. 
Het eten van 'fugu' wordt er als een statussymbool gezien. 
De vis zelf draagt de status een delicatesse te zijn.
Japanse koks die fugu willen bereiden dienen jaarlijks een door de overheid verplicht examen met succes te hebben afgelegd om dit veilig en legaal te kunnen doen. 
Ondanks de strenge regelgeving komen in Japan jaarlijks nog tientallen mensen om het leven na het eten van fugu. 
De kogelvis wordt tegenwoordig ook industrieel gekweekt, waarbij wordt voorkomen dat de vissen giftige stoffen opbouwen en dus veilig kunnen worden gegeten.

zondag 20 maart 2016

Papegaaivis (Scaridae)




Papegaaivissen kunnen tot 1 meter lang worden en zijn zeer bont gekleurd. 
De kleur is in het jeugdstadium meestal neutraal bruin of groenig en krijgt rijkere accenten in het volwassen stadium.



Het is een sociale diersoort die in scholen in koraalriffen leeft. 
Er bestaan zeer veel verschillende soorten. 
In het geslacht Scarus worden bijvoorbeeld al zo'n 23 soorten onderscheiden.

Wenkbrauwen




Als we het toch over nutteloze restanten lichaamshaar hebben: waarom hebben mensen wenkbrauwen? 
Waarom zijn we, over het algemeen en vergeleken met andere zoogdieren, maar een kale bedoeling, maar hebben we wél een merkwaardige streep haar precies boven onze ogen?



De reden is simpel, wenkbrauwen zijn onze eerste verdedigingslinie tegen stof en andere ongewenste substanties in de lucht, die anders onze ogen in zouden kunnen vliegen. 
Tevens houden wenkbrauwen het zweet, dat zich vaak op je voorhoofd ophoopt tegen en ook regendruppels als het nodig is. 
Vooral de barrière voor zweet is zeer welkom. 
Ooit zout in je ogen gehad? 
Dan begrijp je vast wel hoe fijn het is om niet constant zweet in je ogen te hebben stromen! 

vrijdag 18 maart 2016

Kippenvel


Iedereen heeft het wel eens ervaren, wanneer je het plotseling koud krijgt, of wellicht als je een goede horror film aan het kijken bent. 
Kippenvel, de gewaarwording dat er ineens allemaal kleine bultjes op je huid groeien, precies op de plek waar je haren uit de huid steken. 
Wetenschappelijk heet dit fenomeen horripilatie en het is geenszins een uniek menselijke eigenschap: in feite gebeurt het bij alle zoogdieren. 
Het enige verschil tussen mensen en andere zoogdieren is dat je het bij ons zo goed kan zien, omdat wij zo’n schamele ‘vacht’ hebben. 
Bij andere dieren ziet kippenvel er simpelweg uit als het opruien van de vacht.



Waarom, echter, gebeurt dit? 
Het is een reactie van je zogeheten sympathische zenuwstelsel, het deel van je zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor het ‘fight or flight’ effect, je instinctieve reactie op gevaarlijke of nare situaties. 
Wanneer dit systeem zich bewust wordt van kou of van een gevaarlijk iets, dan zet het de haren recht overeind. 
Voor zoogdieren is dit een nuttig effect, immers het opzetten van de huid creëert luchtzakken tussen de vacht die je extra warm kunnen houden. 
Bovendien maakt het je groter, zodat je gevaarlijker lijkt voor de mogelijke vijand. 
Allemaal nuttige effecten als je een vacht hebt.



Wij mensen hebben uiteraard geen vacht, maar omdat kippenvel ook niemand kwaad doet, is het evolutionair gezien gewoon bij ons gebleven. 
En zodoende krijgen we bubbeltjes op de huid: de bubbeltjes zijn namelijk mini spiertjes die de haarzak, waarin de haar geworteld is, omhoog trekken.

donderdag 17 maart 2016

Rimpelhuid na het badderen


Zien jou vingers er ook altijd uit alsof je een 90-jarige oma (opa) bent, nadat je te lang in bad hebt gelegen? 
Geen nood, dit is doodnormaal (en sterker nog, zou het niet gebeuren, dan is er iets vreemds met je aan de hand). 



Dit fenomeen vindt plaats vanwege het feit dat je huid drie lagen heeft, een onderhuid, tussenhuid en opperhuid. 
Of als je van dure woorden houdt: het subcutane weefsel (waarin onder andere vet is opgeslagen, zowel als zenuwen en enkele grotere aderen), het dermis (waarin smallere bloedvaten liggen, wederom zenuwen, de haarwortels en zweetklieren) en het epidermis (de dode huidcel-laag die je beschermt tegen uitdroging). 
Deze lagen zijn uiteraard nauw met elkaar verbonden, maar met name de buitenste laag absorbeert water als je voor langere tijd onder water bent. 
Door al die opname zwelt de opperhuid natuurlijk op, immers dat water moet ergens heen en als gevolg groeit je buitenste huidlaag dus. 
Echter, het kan geen andere kant op omdat het aan de andere lagen vast zit, en het gevolg is dus dat de buitenste huid zich ‘om’ de onderlagen heen rimpelt.



Waarom alleen je vingers (en tenen)? 
Dit is waar je huid het meeste eelt heeft en dit eelt neemt als geen ander water op. 
Derhalve, oma-vingers.

woensdag 16 maart 2016

Knakkende gewrichten


Ik ben zelf geen gevreesde ‘knakker’, maar zo veel anderen zijn het wel: het knakken of kraken van gewrichten (veelal de pols, vingers, ruggenwervel en soms zelfs nek) wordt door duizenden mensen op deze aardbol gedaan en verafschuwd door vele anderen. 
Maar ondanks het volksgeloof dat je er artritis van kan krijgen, is het een vrij schadeloze manier van doen.
Het hele fenomeen heeft een ietwat luguber klinkende verklaring: het knakkende geluid wordt namelijk veroorzaakt door het ‘ontploffen’ van interne gasbellen in je gewrichten. Het spul dat de botten in je gewrichten soepel langs elkaar laat glijden, genaamd ‘synoviaal vloeistof’, bestaat uit onder andere stikstof, zuurstof en koolstofdioxide, en wanneer deze gassen in een bepaalde manier langs je gewrichten worden geduwd, maakt de plotselinge ontsnapping van deze gassen een kloppend geluid. Net als een ontploffende ballon een klap geeft (alleen iets minder grootschalig).



Dit is dan ook meteen de reden waarom de meeste knakkers slechts één maal kunnen knakken. 
Daarna duurt het een tijdje voor het gewricht weer geladen is. 
Dit is simpelweg zo omdat het een tijdje duurt voordat er zich weer genoeg gas heeft opgebouwd.




Overigens zijn er nog andere vormen van gewricht-geluiden. 
Knieën, enkels en enkele andere gewrichten kunnen namelijk ook knakkende geluiden geven zonder dat er gas bij betrokken is. 
Deze gewrichten hoeven zich ook niet te ‘herladen’ voor je ze nogmaals kan laten knakken. 
Ze knakken constant, bij bepaalde bewegingen. 
Dit ligt aan het feit dat je pezen in een bepaalde richting worden gespannen door bot-bewegingen. 
Wanneer deze pezen even later weer terugschieten naar hun originele positie, geeft het geheel een knak. 
In dit geval net als een gitaarsnaar.
Geen zorgen, mede-knakkers: vingers knakken geeft je geen artritis, noch zijn er andere lange termijn gevolgen gevonden door wetenschappers. 
Het kan echter geen kwaad om toch voorzichtig te zijn met knakken, gezien sommige mensen er kippenvel van krijgen. 
Knakken schaadt je niet lichamelijk, maar het kan je relaties wellicht wel minder vloeiend doen verlopen…

dinsdag 15 maart 2016

Vissenregen


Vissenregen zullen wij in Nederland niet meemaken. 
Dit verschijnsel doet zich alleen voor in de Hondurese stad Yoro. 
Elk jaar! 



Én dan ook nog in een specifieke periode, namelijk tussen mei en juni. 
Na een heftige storm met veel regen wordt het vrijwel geheel donker. 
Als het regenen is gestopt, dan ligt de grond bezaaid met visjes. 
De inwoners van het stadje hebben de gewoonte om de vissen op te eten. 



Sterker nog, ze hebben er een soort feestdag van gemaakt. 
Naar alle waarschijnlijkheid heeft een waterhoos het water met de vissen opgezogen en komt dit kilometers verderop – precies boven Yoro – weer naar beneden.

maandag 14 maart 2016

Bolbliksem


Zoals je uit de naam kunt opmaken, is een bolbliksem een lichtgevend rond object. 
Dit verschijnsel doet zich – heel zelden – voor rondom een blikseminslag. 



Je kunt het dan slechts enkele seconden zien. 
De meest voor de hand liggende verklaring voor het ontstaan van bolbliksem is het samenkomen van vuur en gas. 
In weilanden kunnen moerasgassen ontstaan. 
Als hier de bliksem inslaat, dan kan er bolbliksem ontstaan.

zondag 13 maart 2016

Mammatus wolken


Mammatus wolken komen zelden voor. 
De kans op het ontstaan van deze bijzondere wolken is het grootst als er zich een zware onweersbui voordoet. 



Dan kan het voorkomen dat de lucht bezaaid is met dit type wolken. 
De vorm van een mammatus wolk lijkt nog het meest op een grote buidel. 
Hoewel het lijkt alsof de buidels elk moment kunnen openbarsten, zijn mammatus wolken geheel ongevaarlijk. 



De vorm laat zich verklaren door het feit dat de lucht in de wolk zwaarder is dan de omgeving. 
Hierdoor zet zich een dalende beweging in.

zaterdag 12 maart 2016

Vuurtornado


Als de lucht – in of bij een brand – een verticale vorticiteit krijgt, dan kan zich een tornadoachtige vuurwolk vormen. 
Dan is er sprake van een vuurtornado. 



Een logisch gevolg van het feit dat de lucht aan de grond wordt verhit door de hitte van het vuur op het moment dat er koelere lucht wordt aangezogen. 
Vuurtornado’s kunnen veel schade aanrichten. 
Ze kunnen wel 10 tot 50 meter hoog worden! 



In 1923 zijn er 38.000 mensen gestorven aan de gevolgen van zo’n tornado. 
Deze vormde zich na een aardbeving. 
Een vuurtornado wordt ook wel een vuurduivel of een vuurkolk genoemd.

vrijdag 11 maart 2016

Valwind


Een valwind is een sterke neerwaartse luchtstroom die lucht met een hoge dichtheid vervoert vanaf grote hoogte onder invloed van de zwaartekracht. 
Ze komen veelal in of aan de rand van bergachtige gebieden voor, in dat geval wordt ook wel gesproken over een katabatische wind.



Een downburst of microburst wordt ook wel aangeduid met de term valwind, daarbij bedoelt men een sterke neerwaartse stroming van lucht in een zware bui.
Een valwind kan gepaard gaan met zware windstoten en neerslag.
Soms wordt een valwind verward met een tornado of windhoos, echter een valwind is te herkennen aan dat de bomen allemaal in dezelfde richting omvallen.



Een voorbeeld van katabatische winden zijn de Bora langs de Adriatische kust, Mistral in Zuid-Frankrijk, de Santa Ana in Californië en de Oroshi in Japan. 
In Nederland en België komen valwinden voornamelijk voor als downburst bij zwaar onweer. 
Een bekend voorbeeld zijn de valwinden die zich voordeden tijdens een zware onweersbui tijdens het muziekfestival Pukkelpop op 18 augustus 2011.

woensdag 9 maart 2016

Zijn er culturen waarin de vrouw belangrijker is dan de man?


Bedoel je culturen waarin vrouwen de dienst uitmaken?
Nee, die zijn er niet.
Nou ja, wellicht de Khasi- en de Jaintias-stam in de Indiase deelstaat Meghalaya.
Daar is zelfs een mannenbeweging opgestaan die strijdt voor de gelijke rechten van mannen.



Kinderen krijgen de achternaam van hun moeder en mannen moeten vaak vroeg met school stoppen om te helpen op het land terwijl vrouwen kunnen doorleren.
Alleen dochters hebben recht op een erfenis en bij familiebedrijven is de baas meestal een vrouw.
Het meeste bezit is daardoor ook in handen van vrouwen.
Toch hebben in de politiek vooral de mannen het voor het zeggen, zelfs in Meghalaya.



- De diersoort die het dichtst bij ons staat en waar de vrouwtjes het voor het zeggen hebben, is de bonobo.
- De olifant leeft in groepen met een vrouwtje aan het hoofd.
- Bij bijen zwaait de bijenkoningin de scepter.